Бүгін біз ботаникалық бақтағы дәрілік өсімдіктердің жабық коллекциялық аймағында өсетін Етжапырақ бадан туралы сөйлесетін боламыз. Бұл өсімдік сондай-ақ Чагир немесе Моңғол шай деп аталады. Қазақстаннан басқа табиғатта Сібірде, Моңғолияда, Қытайда, Кореяда кездеседі. Толығырақ…
Етжапырақ бадан – биіктігі 10-50 см және одан да көп жылдық шөптесін мәңгі жасыл өсімдік. Оның қалың, етті сусымалы тамырсабағы бар. Сабағы жапырақсыз, жалаңаш. Жапырақтары ұзын, үлкен, қою жасыл, күзде қызылға айналады, тығыз розеткаға жиналған. Етжапырақ бадан мәңгі жасыл өсімдік болып саналса да, оның жапырақтары бір жыл ғана өмір сүреді. Әдетте жапырақ гүлденуден кейін көктемде пайда болады, жазда өседі, жасыл түсті сақтай отырып, қыстайды, көктемде өсімдікті қоректік заттармен қамтамасыз етеді, содан кейін жас жапырақтарға жол беріп, өледі. Жаңа жапырақтар пайда болған кезде былтырғы жапырақтар қызарып, қоңыр түске боялады, кейде қара болып, құрғап қалады. Гүлдер кішкентай, сирень-қызғылт қоңырау тәрізді гүл шоқтары бар. Мамыр-маусым айларында жас жапырақтар пайда болғанша гүлдейді.
Етжапырақ баданның тамырсабақтары дәрілік шикізат ретінде қолданылады. Қар астында қыстап қалған қара (табиғи ашытылған) жапырақтардан жасалған шайдың да пайдалы қасиеттері бар. Бұл шай моңғол немесе чагир шайы деп аталады. Ол дәмді ғана емес, сонымен қатар күшті қалпына келтіреді және жалпы күшейтетін және сергітетін әсерге ие.
Сондай-ақ, етжапырақ бадан таниндердің құрамында көшбасшылардың бірі болып табылады. Ол былғары мен табан илеу үшін, сондай-ақ брезент пен балық аулау торын сіңдіру үшін қолданылады. Етжапырақ баданнаң қара және қоңыр бояу алынады.
