Ботаника және фитоинтродукция институтының 9 зертханасының бірі - Дендрология зертханасы. Институттағы Дендрология зертханасы 1933 жылдан бері жұмыс істейді, ол бастапқыда ағаш өсімдіктері бөлімі деп аталды. Зертхана қызметкерлерінің негізгі міндеті интродукцияланған ағаш және бұта өсімдіктерінің биологиясы мен экологиясын зерттеу, климаттандыру, Республиканы көгалдандыруда пайдалану үшін шаруашылық жағынан құнды түрлерді анықтау болды және қазір де солай болып қала береді. Толығырақ…
Дендрологиялық зертхананың ғылыми қызметкерлері жыл бойы жұмыс істейді. Жоғарыда айтқанымыздай, жыл мезгілі мен вегетациялық кезеңде зертхана тек ботаникалық бақ аумағында ғана емес, республика бойынша экспедициялар кезінде далалық зерттеулер жүргізді. Осылайша, осы жылы мамандар бағдарламалық-нысаналы қаржыландыру міндеттерін орындау шеңберінде Іле және Жетісу Алатауының таулы шатқалдарына және Алматы облысы өзендерінің жайылмаларына жеті рет экспедицияға шығып, қосымша ғылыми бағдарламалар бойынша Қазақстан қалаларына - Астана, Жезқазған, Атырау, Тараз, Түркістан, Жаркент қалаларына алты рет барды. Сапарлар арасында қызметкерлер көгалдандыру мәселелері бойынша жазбаша және ауызша консультациялар өткізді, мақалалар жазды, халықаралық конференциялар мен семинарларға қатысты, жоғары оқу орындарының студенттерімен жұмыс жасады, соның ішінде дипломдық жұмыстар мен диссертацияларға жетекшілік ету және ғылыми сүйемелдеумен жұмыс істеді. Қазір экспедицияға шығу саны азайған кезде, вегетациялық кезеңде бүкіл ел бойынша далалық зерттеулер мен ғылыми экспедициялар кезінде жиналған фенологиялық бақылаулар мен материалдарды талдауға және өңдеуге көбірек уақыт келді. Қазіргі уақытта мамандар «Ресурстық әлеуетті тиімді басқарудың ғылыми негізі ретінде Алматы облысының флора және өсімдік ресурстарының қазіргі экологиялық жағдайын кадастрлық бағалау» ғылыми бағдарламасы бойынша егжей-тегжейлі баяндама дайындаумен айналысуда.
Зертхананың ғылыми жұмысы тек жүйелі зерттеуден ғана емес, сонымен қатар республика бойынша өсімдіктер туралы материалды және фенологиялық мәліметтерді жинаудан тұрады. Әрбір дендролог тәжірибеде алған білімінің орасан зор көлеміне ие, өйткені әрбір зертхана қызметкері өз саласы бойынша маманданған және ботаникалық бақ аумағындағы коллекция немесе көрме алаңдарының бірінің кураторы болып табылады. Олар, ешкім сияқты, жасыл кеңістіктерге күтім жасаудың нюанстарымен, сондай-ақ ағаштар мен бұталардың өмір бойы туындайтын әртүрлі проблемалармен таныс. Сонымен қатар, интродукциядан өтетін өсімдіктердің фитосанитарлық жағдайын үнемі қадағалап, бақылай отырып, кем дегенде 7 жылға созылатын интродукциялық сынақтардың мәліметтерін жинайды. Өйткені, осындай сынақтардың қорытындысы бойынша ғана абаттандыру бойынша ұсыныстар беруге, өңіріміздегі көгалдандыруға 100 пайыз қолайлы өсімдіктердің ассортиментін дәл ұсынуға болады. Осылайша, институт мамандары көп жылдық тәжірибе мен жинақталған білімнің арқасында Қазақстан қалаларын көгалдандыру бойынша кеңес беріп қана қоймай, ұсыныстар әзірлейді. Біздің дендролог-ғалымдарымыз Маңғышлақ, Қарағанды облысы, Жезқазған, Алматы, Оңтүстік Балқаш, Шығыс Қазақстанның өнеркәсіптік орталықтары мен елді мекендерін көгалдандыру бойынша ассортименттер әзірледі, «Алматы қаласын көгалдандыруға ұсынылған ағаш өсімдіктерінің ассортименті мен каталогы», «Алматы қаласының жасыл желектерін құру және күтіп-ұстау жөніндегі нұсқаулық» және «Қаладағы жасыл желектерді ауыстыру құнын анықтау әдістемесі» жарияланды. Зерттеу нәтижелері мен ұсынымдарды тапсырыс берушілер қолданады және олардың орындалуын бақылау атқарушы органдарда жатыр. Біздің қызметкерлер енді көгалдандыруға байланысты бағдарламаларды іске асыру кезеңінде қатыспайды және институт біздің ғалымдар жасаған ұсыныстардың сақталуын қадағалай алмайды.
Мәселен, сонау 2021 жылы Алматы қаласындағы «МЕДЕУ» мемлекеттік өңірлік табиғи паркінің тапсырысы бойынша институт мамандары Баум тоғайындағы жасыл желектердің жай-күйіне баға беріп, оның тұрақты дамуын қамтамасыз ету бойынша ұсыныстар жасаған болатын. Институт санитарлық тазалау бойынша ұсыныстарды қамтитын егжей-тегжейлі есеп түрінде ұсыныстар берді. Баум тоғайын қайта құру жоспары 2022 жылы басталып, бүгінгі күнге дейін жалғасуда. Сонымен қатар, қазір қала тұрғындарының көптеген сұрақтары бар, олар Баум тоғайының аумағында не болып жатқанына қызығушылық танытады. Бірақ қазір мұны "диван сарапшылары" пайдаланады, олар арнайы білімі де, тәжірибесі де жоқ, ағаштардың денсаулығы туралы қорытынды жасайды және сонымен бірге өмір бойы өсімдіктерді зерттеумен айналысатын дендролог мамандарға сенімсіздік білдіреді. Біздің институт Қазақстандағы ең көне ғылыми кәсіпорындардың бірі екенімізді мақтан тұтады, мұнда кәсіпқойлар мен еңбекке және ғылымға шын берілген адамдар жұмыс істейді. Біздің Дендрология зертханасы ботаника саласындағы ең сұранысқа ие мамандарды жинады.
