Адамдар бұл өсімдіктің емдік қасиеттері туралы ежелгі дәуірден білген, Ежелгі Египет пен Персияда оны бальзамдау үшін қолданған, Ежелгі Ресейде оны шыбындар мен бүргелермен күресу үшін пайдаланды. Біз кәдімгі түймешетен туралы айтып отырмыз. Толығырақ…
Кәдімгі түймешетен (лат. Tanacétum vulgáre ) – көп жылдық шөптесін өсімдік, Asteraceae тұқымдасының Tanacétum туысының бір түрі. Адамдар түймешетенді - дала шетені, жабайы шетен, қырық ағайынды деп атайды, сондай-ақ ашық сары гүлшоғырларының түсін ұзақ уақыт бойы сақтау қабілеті үшін «өлмейтін шөп» деп аталды. Грек тілінен аударғанда түймешетенді «tanacétum» латынша атауы «мәңгілік өмір сүру» дегенді білдіреді. Орысша «пижма» атауы поляк «piżmo» немесе чех «pižmo» сөзінен шыққан, бұл мускус (органикалық шыққан күшті иіс) дегенді білдіреді.
Кәдімгі түймешетен - сабағы тік, бороздалған, бұтақтары бар иісті өсімдік. Жапырақтары кезектесіп орналасады, түйіршіктелген, ұзынша ланцет тәрізді тістері бар. Жапырақтары жоғарыда қара-жасыл, төменгі жағында нүктелі бездері бар сұр-жасыл. Үйкеліс кезінде жапырақтары күшті камфора хош иісін шығарады. Гүл себеттері дөңгелек, сары түсті, түтік тәрізді гүлдерден тұрады, жалпақ гүлшоғырында жиналған. Түймешетен халықтық және ресми медицинада қолданылады. Ол ас қорытуды жақсарту үшін, бауыр және ішек ауруларында, астма, ревматизм, антигельминтикалық және холеретикалық дәрілік зат ретінде қолданылады.
Кәдімгі түймешетен жемістері кондитерлік өнімдерді өндіруде хош иісті ащы дәмдеуіш ретінде де қолданылады. Жапырақтары пісіру мен спирт өндірісінде, ет пен балық консервілерін дәмдеу үшін, сондай-ақ даршын немесе мускат жаңғағын алмастыратын салаттар үшін танымал. Жасыл бояуды өсімдіктің тамырынан алуға болады.
