Жақында біз Қызыл және Қара кітаптар туралы жазған болатынбыз, көбісі Жасыл кітаптың бар екеніне күдіктенбесе керек. Бұл сирек кездесетін өсімдіктер қауымының кітабы, оларды сақтау, көбейту және ұтымды пайдалану шараларын әзірлеуге негіз болады. Толығырақ…
Табиғатта өсімдіктер бірге өседі, кездейсоқ емес, өсімдіктер қауымдастығын (фитоценоздарды) құрайды, олардың барлық түрлері бірдей тіршілік ету жағдайларына бейімделіп, бір-бірімен әрекеттеседі. Өсімдіктер қауымдастығы өсімдік түрлерін құрайды, мысалы: шалғынды, орманды, батпақты және т.б.
Тек соңғы жылдары ғана ғалымдар сирек кездесетін және жойылып бара жатқан өсімдіктер түрлерін ғана емес, сирек кездесетін, бірегей өсімдіктер қауымдастығын да қорғауға шешім қабылдады. Қауымдастықтардың елеусіз бөлігі ұлттық саябақтарда немесе қорықтарда қандай да бір түрде қорғалған, бірақ жойылып кету қаупі төнген және сирек кездесетін өсімдіктер қауымдастығының жалпы тізімі жоқ, оларды сақтау болашақ үшін өте маңызды. Олардың бірқатары түрлердің тұрақты қатынасының стандарттары ретінде ерекше қызығушылық тудырады, сондай-ақ пайдалы, әсіресе жеміс-жидек, дәрілік, тағамдық және жемдік өсімдіктерді таңдауға арналған генофонды ретінде ерекше қызығушылық тудырады. Көптеген қауымдастықтар өте тар диапазонға ие және осы себепті кездейсоқ өлім олардың табиғатта жоғалуына әкелуі мүмкін, ал фитоценоздардың әртүрлілігі өсімдіктердің экстремалды жағдайларға төзімділігінің және адамның әсерінің күшеюінің кепілі болып табылады. Табиғаттағы сирек кездесетін және жойылып бара жатқан түрлерді олардың қауымдастығын күшейту шараларымен ғана сақтап қалуға болады.
Алғаш рет Жасыл кітапты 1987 жылы украин ботаниктері әзірлеп, монография ретінде басып шығарды. Қазақстанда Жасыл кітапты әзірлеу Қызыл кітаптың екінші басылымын дайындаумен бір мезгілде жүргізілді. 2014 жылы Қызыл кітап шықты, бірақ Жасыл кітап шықпады. Ол кезде Жасыл кітап жобасында 72 өсімдік қауымдастығы болды. Содан бері сирек кездесетін өсімдіктер қауымдастығының саны артты. Қазіргі таңда біздің Ботаника және фитоинтродукция институтының ғалымдары «Ресурстық әлеуетті тиімді басқарудың ғылыми негізі ретінде Алматы облысының өсімдік және өсімдік ресурстарының қазіргі экологиялық жағдайын кадастрлық бағалау» зерттеулер жүргізу және Алматы облысындағы сирек кездесетін өсімдіктер қауымдастығын жүзеге асыруда. 2021 жылғы экспедициялар 19 сирек кездесетін өсімдіктер қауымдастығын анықтады, оның ішінде кәдімгі өрік және Сиверс алма ағаштарының жабайы жемісті ормандары, Іле бөріқарақат және Кавказ ұшасы мен сұр жапырақты тураңның жеңіл ормандары, соғды шаған өзендік ормандары, сүтті пияз қауымдастығы, т.б. Осы нәтижелер бойынша үш жылдық жұмыстың нәтижесінің бірі Алматы облысының жасыл кітабын шығару болмақ.
